شب یلدا
هزاران سال است كه مردم ساكن سرزمین ایران, مراسم شب یلدا, بلندترین شب سال را طی مراسم و آیین های خاصی برگزار می‌كنند.یلدا ریشه در سنتهای اصیل ایرانی دارد و قدمت آن به عهد باستان می‌رسد. ایرانبان در این شب گرد هم آمده و با خوردن آجیل مخصوص شب چله و انار و هندوانه و شیرینی و میوه‌های گوناكون دیگر, شب را به‌سر كرده و به پیشباز خورشید جهان تاب می‌روند , و این نشانه‌یست از غلبه محتوم نور بر تاریكی .
شب اول دی ماه ،یعنی اولین شب زمستان ،ازقدیم بنام یلدا معروف شده است,اما دربارهٌ وجه تسمیه آن میگویند كه یلدا كلمه‌یی سریانی است كه به معنای میلاد،و ولادت،و به روایتی زمان ولادت عیسی مسیح هم هست.در فارسی شب یلدا به شبی میگویند كه از آن شب درازتر نباشد و آن شب آخر پاییز و شب اول زمستان است. شب اول دیماه كه شب اول چله و درازترین شبها و قریب 14ساعت است. آداب و رسوم خاض شب یلدا، در سراسر ایران تقریباً در شكل‌های مشابهی برگزار می‌شود. ازآنجایی كه شب و تیرگی از دیرباز در فرهنگ ایران یادآور نحوست بوده است ، مردم برای مقابله با نحوست تیرگی در این شب تا صبح به جشن و پایكوبی می‌پرداختند.
اسناد و شواهد تاریخی اینطور میگویند كه یلدا اززمان های بسیار كهن و دوران آیین مهر دربین مردم ایران رسم بوده است و درآن زمان شب یلدا شب تولد مهر، فرشتهٌ مقدس آیین میترا بوده است .از قرن چهارم میلادی به بعد شب یلدا درهمان شب میلاد مسیح قرار داده شده است . و درشعر شاعران و كلام گویندگان ایرانی هم این رابطهٌ بین یلدا و تولد مسیح آمده است ,. مثلا امیر معزی نیشابوری اینطور سروده:ایزد دادار مهر و كین توگوییاز شب قدرآفرید و ازشب یلدا زانكه به مهرت بود تقرب مؤمنزانكه به كینت بود تفاخر ترسایعنی درابتدا شب تولد مهر بوده است ، و بعداز ظهور عیسی این اعتقاد درمورد یلدا بامیلاد وی بهم آمیخته شده است .جالب این است كه مهرهم درزبان فارسی به معنی مهربانی و هم به معنی خورشیداست و پیام عیسی هم محبت و مهر بوده است .
اما درمورد میوه‌های شب یلدا هم خوب است كه بگوییم كه چرا میوه‌های خاصی نظیر هندوانه و انار درشب یلدا مصرف می‌شود؟درشب یلدا میوه‌هایی را مصرف می‌كردند كه درتابستان وپاییز فراوان است و دراین فصل كه زمستان شروع می‌شود این میوه‌ها دیگر وجودندارند. . عامهٌ مردم ایران عقیده‌داشتند كه اگر در شب چله از این میوه‌ها روی كرسی بچینند و بخورند ازبیماریهای فصل زمستان تا آمدن دوبارهٌ میوه در امان خواهند بود. این نظیر عقیده‌ای است كه ایرانیان قدیم داشتند كه در ایام مهرگان اگر كسی قدری انار بخورد و گلاب بو كند آفات بسیاری از او دورخواهد بود.
یوسف روز به چاه شب یلدا بینیم
گر شبی خیمه فكنده ست غمین ننشینیم
صبح تابان رهایی ندمد بی پیكار
خیز تا این شب بیداد و ستم برچینیم
خیز تا این شب بیداد و ستم برچینیم
وندرو روشنی چهرهٌ فردا بینیم
این شب تیرهٌ یلدای ستم ذوب شود
گر ره وصل به خورشید فدا بگزینیم
شب نیارد كه به جان و تن ما چیره شود
زان كه دلبستهٌ مهریم و مهرآئینیم
گر زمستان گذرد با شب و كولاك و تگرگ
ما بهاریم پر از مریم و پر نسرینیم
تلخوار ارگذرد شب پر مرگ و پر بیم
ما بشارت ده یك زندگی شیرینیم